Aangeboren scepticisme

Bovenaan Amirs lijst van boeken die van invloed zijn geweest op zijn leven staat het beroemde Animal Farm van George Orwell. Hij was zo’n tien jaar oud toen hij het boek van zijn ouders kreeg aangereikt. Het verhaal sluit nauw aan bij de ervaringen die Amir heeft gehad tijdens zijn jeugd in een turbulent Iran: de Iraanse Revolutie van 1979, die leidde tot de oprichting van Iraanse Republiek onder het bewind van Khomeini, voltrok zich slechts vier jaar voordat Amir geboren werd. De nasleep van de revolutie en het toenemende geweld van het theocratische regime kenmerkte de politieke achtergrond van Amirs jeugd.



Hoewel dit de politieke context van Amirs leven was, zag zijn privéleven er heel anders uit. Zijn moeder en vader waren beide seculier en zij stimuleerden bij Amir het vermogen om eigen oordelen te vormen. Zijn beide ouders – zijn moeder was een kleuterjuf en zijn vader een reparateur – hadden een voorliefde voor literatuur en Amir kon vrijelijk uit hun boekenverzameling kiezen. Hij stond van jongs af aan ingeschreven bij een Engels instituut waar hij de Engelse taal leerde beheersen en in contact kwam met Westerse ideeën. Maar de cultuur waarin Amir opgroeide stond haaks op de dominante cultuur in Iran.



Terugblikkend op deze periode ziet Amir dat hij al zijn jongere jaren in een tweestrijd tussen zijn privébestaan en zijn publieke bestaan heeft geleefd. Elke openbare uiting van zijn van huis uit meegekregen scepticisme, bijvoorbeeld op zijn school, werd beantwoord met straf. Vanuit zijn oogpunt waren de religieuze tradities die op school uitgevoerd werden zeer onlogisch: “Ik werd gedwongen om te bidden, alhoewel ik het nut van die activiteit nooit begreep. Maar zij die er niet aan wilden geloven werden lichamelijk gestraft.” Dus deed hij maar alsof en kwam snel tot de conclusie dat hoe hij thuis dacht en deed niet mocht blijken uit zijn uitingen en handelingen buitenshuis.



“Om op die leeftijd Animal Farm te lezen heeft erg bijgedragen aan mijn eerste begrip van de situatie waar ikzelf in leefde.” De verscheidene overeenkomsten tussen het boek en de situatie in Iran – de revolutionaire context en de gewelddadige verwezenlijking van een ideologie die andere wereldbeelden onderdrukt – maakten Amir nog nieuwsgieriger naar de politieke context waarin hij opgroeide.