To live in exile

Amir heeft zeker zijn plek gevonden in Nederland en in Leiden. Maar hij vergeet nooit wat voor reis hij heeft moeten maken om te komen waar hij nu is. Iets wat hem na aan het hart ligt is dit setje eetgerei – een bordje, een kopje en wat bestek – dat hij kreeg van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) toen hij aankwam bij zijn eerste asielzoekerscentrum. Voor Amir heeft dit setje veel symbolische waarde, bijvoorbeeld de verandering in zijn leefomgeving en zijn toelating in Nederland. Maar het biedt ook een reflectie op de vluchtelingsituatie in dit land. Elke persoon die asiel zoekt in Nederland krijgt hetzelfde setje eetgerei en hetzelfde soort bed, dezelfde opvang, dezelfde ruimte; elke persoon die asiel zoekt in Nederland wordt vermoedelijk hetzelfde behandeld. Toch denkt Amir dat dit ook negatieve consequenties heeft: “Mensen kijken niet genoeg naar het individu achter de persoon. De procedures die bedoeld zijn om mensen te helpen behandelen iedereen als een massa lichamen, als vee dat van hok naar hok wordt verplaatst. Kunnen we het bijvoorbeeld veilig noemen als een drugsverslaafde met ontwenningsverschijnselen in dezelfde kamer ligt als een familie met jonge kinderen? Ik ben ook veel vrouwen tegengekomen die zich absoluut niet veilig voelden in de centra. En ik voel me net zo goed misplaatst: ik kan nergens zoiets simpels als een beetje stilte krijgen.”

Het feit dat het individu in dit soort procedures wordt vergeten, heeft invloed op de manier waarop de buitenwereld kijkt naar personen die asiel zoeken. “Zodra ik hier mensen ontmoet en ze mij vragen waarom ik in Nederland woon en ik dan vertel dat ik asielzoeker ben, word ik vaak beschouwd als iemand met een gebrek of een handicap of iemand die medelijden nodig heeft. Ik heb echt een hekel aan dat prompte stereotype. Het was al moeilijk om te leven als vreemdeling in mijn eigen land door mijn opvattingen, maar nu ik hier ben word ik alsnog gemaakt tot vreemdeling vanwege andermans vooroordelen.” Amir benadrukt hoe belangrijk communicatie is. Hij kon al vloeiend Engels spreken toen hij hier aankwam, wat het voor hem makkelijker maakte om zijn persoonlijkheid te uiten en beschouwd te worden als individu. “Zonder dat soort communicatie worden gemakkelijk vooroordelen en generalisaties over het beeld van een asielzoeker gevormd. Ik hoop dat die stereotypes over asielzoekers snel verdwijnen.”

Het bord, kopje en bestek doen Amir herinneren aan zijn eigen ervaringen, waarom hij hier kwam, maar ook dat hij altijd zijn eigen persoon is, ongeacht wat andere mensen van hem denken. Voor nu moet Amir genoegen nemen met het gebruiken van dit eetgerei in het asielzoekerscentrum, maar hij heeft een ander idee voor zijn toekomstige eigen ruimte: “Als ik mijn eigen leefruimte heb, laat ik het setje inlijsten en hang ik het aan mijn muur, naast mijn langverwachte boekenplank voor de boeken die ik dan weer kan beginnen te verzamelen.”